Op 18 juni jl. heeft de themamiddag plaats gevonden van de Nederlandse vereniging van Rentmeesters (NVR). De middag stond in het teken van “Grond, Geld, Gemeente”. Conclusie van de middag is dat er tal van mogelijkheden voor de Rentmeesters NVR liggen om een belangrijke rol te vervullen bij grondzaken van gemeenten. Dit werd tijdens de bijeenkomst door verschillende sprekers van overheden en ontwikkelaars onderstreept.
Verbinder tussen partijen
NVR-voorzitter Ad van Heesbeen onderstreepte aan het slot de specifieke brugfunctie die een rentmeester vervult: ‘Vertrouwd door de overheid en geaccepteerd in de markt zorgt de rentmeester met kennis voor de verbindingen tussen partijen’. Gemeenten hebben in de crisisperiode miljarden euro’s op hun grondportefeuille verloren, wat tot ingrijpende koerswijzigingen leidt en tot vernieuwende werkwijzen. Grond en gemeente, maar dan (bijna) zonder geld van de gemeente, parafraseerde de NVR-voorzitter het thema van de bijeenkomst, maar daarmee gaf hij wel meteen aan wat de huidige situatie is. Grondbeleid is niet meer een hoofdissue, dat is verschoven naar zorg.
Kennis van trends en ambities
Inhakend op een ontwikkeling dat burgers bij bouwprojecten het heft in handen willen nemen, zag Ad van Heesbeen een nieuwe gebiedsregie-rol voor de Rentmeester NVR weggelegd. ‘Als je onder de nieuwe omstandigheden voor een gemeente wilt werken moet je kennis hebben van die trends en ambities’, hield de NVR-voorzitter zijn gehoor voor. Hij constateerde op basis van cijfers dat juist de kleinere en middelgrote gemeenten de crisis redelijk tot goed doorstaan hebben. Laten dat nou net de gemeenten zijn waar vooral de Rentmeesters NVR actief zijn. Niet dat daarmee een oorzakelijk verband is aangetoond, maar toch…
Vijftig gemeenten in de ellende door grondcrisis
Willem Korthals Altes, hoogleraar grondbeleid aan de TU Delft, presenteerde cijfers waaruit bleek dat de grondcrisis sinds 2007 gemeenten verschillend heeft getroffen. Bij de meeste, vooral de kleinere en middelgrote, valt het nogal mee. Vijftig van de 393 gemeenten zijn financieel diep in de ellende geraakt, voornamelijk grotere steden. De uitzondering is Amsterdam, waar het al jaren op de grondmarkt booming is met in het kielzog de rest van Noord-Holland. Daar lijkt de opgewonden situatie van voor de crisis terug te keren. De hoogleraar constateerde dat in West Nederland de crisis al in 2013 voorbij was en dat die in de rest van het land (nog) niet het geval is. Er is niet één oplossing voor alle gemeenten, stelde Korthals Altes, het is maatwerk. Daarbij zag hij voor rentmeesters een belangrijke rol als gebiedsregisseur, `want ze zijn lokaal geworteld, ze weten wat er speelt`.
Barre tijden zijn voorbij
Nederland heeft met grond met veel meer problemen te kampen gehad als omringende landen, signaleerde Frans Holleman, directeur regio Noord – Oost van BPD Ontwikkeling, dat tot 1 januari Bouwfonds heette. In Duitsland en Frankrijk is er zelfs helemaal geen grondcrisis geweest. Dat heeft tot torenhoge grondprijzen geleid met als voorbeeld München met bedragen van 8.000 tot 9.000 euro per vierkante meter. Holleman signaleerde dat de barre tijden voorbij zijn in de projectontwikkeling en dat er volgend jaar weer ‘een centje wordt verdiend’. De crisis heeft tot herbezinning geleid bij gemeenten, maar ook bij projectontwikkelaars, die zich concentreren op hun corebusiness. Gemeenten trekken zich terug en laten plannen over aan de commercie en de creativiteit van marktpartijen, die het risico nemen. Het betekent wel dat ze de hoepel voor regels en beperkingen moeten vergroten, stelde Holleman. Ook dat hoort bij de herbezinning. Hij zag in dit nieuwe speelveld ook een omslag bij de rentmeester: van aankoper en beheerder van grond naar onafhankelijk gebiedsregisseur en adviseur. ‘De goede tijden zijn begonnen’, haakte dagvoorzitter Lokker in. Drie rentmeesters toonden elk via een pitch aan, dat ze die goede tijden aan kunnen met een deskundige maar creatieve aanpak. Het ging om het voeren van de directie bij het grootschalige project Zuidplaspolder, initiëren van pilots met Klimaatlandschap en het als een soort mediator succesvol oplossen van een geschil tussen een gemeente en een huurder, tevens medewerker van die gemeente.
